Trong môi trường hoạt động nhiều thử thách, các NH phải gánh chịu rủi ro đáng kể để kiếm được lợi nhuận. Đo lường và quản trị rủi ro là khía cạnh quan trọng nhất của quản trị tài chính ngân hàng.
Các loại rủi ro trong họat động của các NHTM
|
Đặc trưng cơ bản của Ngân hàng thương mại |
Phân lọai rủi ro |
Các loại rủi ro |
|
-Môi trường
- Nguồn nhân lực
- Dịch vụ tài chính
- Bảng cân đối kế toán - |
Rủi ro môi trường
Rủi ro quản trị
Rủi ro phân phối
Rủi ro tài chính
|
Rủi ro luật pháp Rủi ro kinh tế Rủi ro cạnh tranh Rủi ro định chế
Rủi ro (tham ô) biển thủ Rủi ro tổ chức Rủi ro năng lực, ngân hàng Rủi ro bù đắp, đền bù
Rủi ro hoạt động Rủi ro kỹ thuật Rủi ro sản phẩm mới Rủi ro chiến lược
Rủi ro tín dụng Rủi ro thanh khoản Rủi ro lãi suất Rủi ro vốn CSH
|
1. Rủi ro môi trường
Các ngân hàng thương mại phải hoạt động vượt qua những tác động từ môi trương bên ngòai một cách tốt nhất và trong sự kiểm soát rất hạn chế để đạt được kết quả mong muốm với rủi ro có thể chấp nhận được. Trong môi trường hoạt động những rủi ro ngân hàng cần quan tâm như: Thứ nhất là rủi ro luật pháp chỉ rằng một sự thay đổi trong pháp luật ảnh hưởng đến họat động và kết quả của ngân hàng thương mại, làm cho kết quả bị giảm sút, hoặc bị hạn chế trong lãnh vực họat động.
Thứ hai là rủi ro kinh tế, rủi ro này gắn với yếu tố kinh tế của từng vùng hay từng quốc gia nó có thể ảnh hưởng đến tình hình hoạt động của ngân hàng, khi nền kinh tế thịnh vượng thì chắc chắn họat động của ngân hàng cũng sẽ phát triển mạnh và ngược lại nếu nền kinh tế bị suy thoái, thì họat động của ngân hàng cần phải thu hẹp lại để tránh sự phá sản.
Kế đến là rủi ro cạnh tranh, sự cạnh tranh ngày càng gia tăng bởi vì hầu hết các dịch vụ và sản phẩm của ngân hàng có thể được cung cấp ngày càng nhiều hơn bởi các doanh nghiệp tài chính và phi tài chính, và cuối cùng là rủi ro định chế: đây là những chế đô, qui tắcü đã được qui định, mà ngân hàng phải hoạt động và sống với những qui tắc đó, những chế độ và qui tắc này có thể đặt ngân hàng vào thế bất lợi trong cạnh tranh.
2. Rủi ro quản trị gây ra bởi những người quản trị ngân hàng
+ Rủi ro biển thủ tiền bạc đó là rủi ro do tính không trung thực của nhân viên và cán bô gây ra, làm mất mát tiền bạc, sử dụng tiền vào hoạt động cá nhân.
+ Rủi ro tổ chức là rủi ro mà ngân hàng sẽ không có hiệu quả trong tổ chức, như bộ máy tổ chức quá nặng nề, chưa có tính thống nhất trong các quyết định, sử dụng nhân chưa viên thích hợp, chưa đúng năng lực.
+ Rủi ro khả năng (năng lực) đó là rủi ro mà kế hoạch bù đắp của ngân hàng không thể cung cấp thích hợp.
Sử dụng con người đúng năng lực và phải bù đắp phù hợp với năng lực mà người lao động đã tham gia vào họat động.
3 Rủi ro phân phối, nó xảy ra khi ngân hàng cung cấp dịch vụ tài chính, có 4 loại rủi ro chính như sau:
+ Rủi ro hoạt động, đôi khi còn được gọi là rủi ro quản lý, là năng lực của ngân hàng để phân phối những dịch vụ tài chính một cách có lãi.
+ Rủi ro kỹ thuật là rủi ro của hệ thống phân phối hiện tại trở nên không hiệu quả do phát triển phân phối sản phẩm và dịch vu ûmới.
+ Rủi ro sản phẩm mới là sự nguy cơ có liên quan với sự đưa ra sản phẩm và dịch vụ mới. Thiếu năng lực quản trị trong thị trường mới có thể dẫn đến những vấn đề căng thẳng cho sản phẩm mới, như không thu hút được khách hàng, không chiếm lĩnh được thị trường, chi phí đầu tư cao.
+ Rủi ro năng lực (tài năng) của ngân hàng chọn vùng địa lý, lãnh vực sản phẩm sẽ đem lại lợi nhuận cho ngân hàng trong một môi trường tương lai phức tạp.
4. Rủi ro tài chính, nó được đề cập đến trong quản trị bảng cân đối kế toán.
+ Rủi ro tín dụng, cũng được gọi sự không hòan thành hoặc là rủi ro chất lượng tài sản, là khả năng của việc nhận số tiền từ những tài sản khi đã hứïa.
+ Rủi ro thanh khoản: hoặc rủi ro cung cấp tiền chỉ năng lực tiềm tàng của ngân hàng cung cấp tiền cho nhu cầu tài chính của ngân hàng.
+ Rủi ro lãi suất: chỉ một sự ảnh hưởng tiêu cực (ngược lại) đến số tiền và giá trị của tài sản hay nợ phải trả do lãi suất thay đổi.
+ Rủi ro hệ số vốn CSH là một sự thể hiện của vốn một ngân hàng phải bảo vệ các chủ tiền gởi hoặc các người cho vay từ sự giảm xuống trong giá trị tài sản.
Sau đây là 4 loại rủi ro tài chính được đo lường bằng phương pháp truyền thống:
+ Cho vay bao gồm doanh số cho vay và dư nợ cho vay, chỉ tiêu này cho biết qui mô về họat động tín dung của ngân hàng, đồng thời cho thấy mức độ đầu tư vào từng lãnh vực, lãnh vực rủi ro cao hay thấp.
+ Tổn thất cho vay/cho vay, chỉ tiêu này đánh giá mức độ tổn thất trong họat động tín dụng là bao nhiêu phần trăm ( % ) so với tổng số cho vay, chỉ tiêu của ngân hàng nên được so với chỉ tiêu trung bình ngành.
+ Dự trữ tổn thất/cho vay, chỉ tiêu này cho thấy tình hình dự trữ cho tổn thất tín dụng của ngân hàng chiếm bao nhiêu phần trăm ( % ) trong tổng số cho vay, chỉ tiêu cũng cho biết được chất lượng họat động tín dụng, vì mức dự trữ tổn thất dựa vào các khỏan cho vay chất lượng thấp tức là rủi ro cao.
Những chỉ tiêu đo lường này có khuynh hướng chịu thiệt hại vì nó có thể làm sút giảm lợi nhuận thu được, khi chấp nhận rủi ro tín dụng cao hơn.
+ Dư nợ cho vay/tiền gởi (huy động), chỉ tiêu này cho thấy mức độ sử dụng nguồn tiền huy động để cho vay, chỉ tiêu này càng cao khả năng thanh tóan càng giảm, nhất là tập trung vào cho vay trung và dài hạn.
+ Tài sản thanh khoản/tiền gởi, chỉ tiêu này cho thấy tài sản dùng để thanh tóan cho các khỏan tiền gởi có thể rút ra ở bất cứ kỳ hạn nào, chỉ tiêu này càng cao thì càng ít rủi ro.
Cách phân tích này có khuynh hướng chú trọng đến thanh khoản của tài sản trên bảng cân đối kết toán.
+ Tài sản nhạy cảm lãi suất/nguồn vốn nhạy cảmlãi suất
+ Số chênh lệch giữa tài sản nhạy cảm lãi suất và nguồn vốn nhạy cảm lãi suất.
Vấn đề gặp phải đối với những phương pháp đo lường truyền thống này bao gồm sự khó khăn trong việc chọn kỳ hạn để sử dụng như là tiêu chuẩn cho sự nhạy cảm chú ý đến sự tái đầu tư và lãi suất thay đổi ảnh hưởng đến sự nhạy cảm lãi suất một cách nhanh chóng và đều đặn, và sự thất bại để xem xét sự nhạy cảm giá trị đối với sự thay đổi lãi suất.
+ Vốn chủ sở hữu/tiền gởi
+ Tỷ số vốn/tài sản
Những điểm yếu của sự đo lường này bao gồm sự nhấn mạnh giá trị bảng cân đối kế toán, không nhận thấy rõ sự khác nhau trong rủi ro giữa các tài sản khác nhau, cũng không thấy rõ những khoản ngoài bảng cân đối kế toán, và sử dụng giá trị sổ sách hơn là giá trị thị trường cho cả tài sản và vốn chủ sở hữu.
|
1) Rủi ro tín dụng
2) Rủi ro thanh khoản
3) Rủi ro lãi suất
4) Rủi ro vốn |
- Cho vay/tài sản -Tổn thất cho vay/cho vay - Dự trữ tổn thất/cho vay
- Cho vay/tiền gởi - Tài sản thanh khoản/tiền gởi
- Tài sản nhạy cảm LS/nợ phải trả nhạy cảm LS - Sự cách biệt giữa 2 loại
- Vốn cổ đông/tiền gởi - Vốn cổ đông/tổng tài sản - Vốn chủ sở hữu/tổng tài sản
|
- Sự tập trung cho vay - Tăng trưởng cho vay - Lãi suất cho vay cao
- Nguồn quỹ mua - Chi phí vay mượn - Tài sản thanh khoản - Vay mượn /tiền gởi
- Số lượng cách biệt nhau - Kỳ hạn - Sự cách biệt về chuyển động LS
- Rủi ro tài sản đã điều chỉnh/vốn cổ đông - Tăng trưởng trong tài sản - Tăng trưởng vốn cổ phần |
- Phân tích tín dụng - Cách chứng minh = tín dụng - Kiểm tra tín dụng - Đánh giá rủi ro đặc biệt
-Dự trữ thanh khoản - Chi phí/ mô hình định giá - Phát triển nguồn quỹ
- Quản trị sự cách biệt chuyển động - Phân tích kỳ hạn
- Hoạch định vốn - Phân tích sự tăng trưởng bền vững - Chính sách chia cổ phần - Rủi ro điều chỉnh vốn |
Lê Phúc Minh Chuyên