a. Tổng thể thống kê: là tập hợp những đơn vị cá biệt cần được quan sát hoặc nghiên cứu mặt lượng của chúng trên cơ sở đặc điểm chung.
Tổng thể thống kê xác định phạm vi nghiên cứu của hiện tượng nào đó đang là đối tượng nghiên cứu cụ thể của thống kê. Từ đó mà ta có thể xác định phạm vi điều tra, tổng hợp và phân tích số liệu của hiện tượng đó trong thời gian và địa điểm chính xác.
Ví dụ: Toàn thể các trường Đại học nước ta vào một thời gian xác định là một tổng thể
Ví dụ: Dân số của một nước là tổng thể thống kê vì nó là tập hợp những con người có cùng quốc tịch không phân biệt tuổi, giới tính,....
Ví dụ: Tổng thể những người ưa chuộng nghệ thuật sân khấu, tổng thể những người mê tín dị đoan, tổng thể những người trung thành với tổ quốc.....
Ví dụ: Tổng thể các cơ sở sản xuất công nghiệp của toàn quốc hay của một địa phương là đồng chất, nếu mục đích nghiên cứu là tìm hiểu kết quả hoạt động chế biến và sản xuất sản phẩm vật chất
Ví dụ 1: Tổng thể các cơ sở sản xuất công nghiệp của toàn quốc trên là không đồng chất nếu mục đích nghiên cứu là tìm hiểu kết quả
hoạt động chế biến và sản xuất sản phẩm vật chất theo một hình thức sở hữu nào đó.
Ví dụ 2: Nghiên cứu tình hình hoạt động của xí nghiệp công nghiệp thành phố Đà Nẵng: nghiên cứu các hoạt động của các XNCN thuộc thành phố ĐN theo thành phần kinh tế (quốc doanh và ngoài quốc doanh).
b. Đơn vị tổng thể:
Là các đơn vị cá biệt cấu thành nên tổng thể thống kê, đó là các đơn vị có đặc điểm giống nhau về mục đích nghiên cứu do đó nó kết hợp lại thành tổng thể thống kê, nó là căn cứ đầu tiên cho quá trình nghiên cứu thống kê vì nó có mặt lượng mà chúng ta cần nghiên cứu
Ví dụ: Từng người dân trong tổng dân số nước ta là một đơn vị tổng thể
Trường ĐHDL Duy Tân là một đơn vị của tổng thể các trường Đại học trong cả nước
c. Tiêu thức thống kê:
Mỗi đơn vị tổng thể có nhiều đặc điểm và mỗi đặc điểm là một tiêu thức thống kê
Ví dụ 1: Khi nghiên cứu tình hình học tập sau một năm học của một nhóm sinh viên, mỗi sinh viên là một đơn vị tổng thể, quan sát mỗi sinh viên có các đặc tính sau: tuổi, giới tính, độ thông minh, điểm thi, mỗi đặc tính là một tiêu thức
Ví dụ 2: Tổng thể dân số, mỗi đơn vị tổng thể là nhân khẩu, mỗi nhân khẩu có các tiêu thức là: tuổi, giới tính, trình độ văn hoá, tình trạng hôn nhân
Căn cứ vào nội dung của tiêu thức mà người ta chia tiêu thức thành các loại:
Tiêu thức thuộc tính: không thể hiện trực tiếp bằng con số
Ví dụ: Các tiêu thức định lượng như tuổi, điểm thi, thu nhập, số con của những cặp vợ chồng có thể đo lường bằng những đơn vị thích hợp (gọi là lượng biến)
Những lượng biến này cũng có 2 loại:
Tiêu thức thay phiên là tiêu thức có 2 hình thức biểu hiện đối lập nhau. Đây là một dạng của tiêu thức thuộc tính
d. Chỉ tiêu thống kê:
Mỗi đặc điểm của tổng thể thống kê là chỉ tiêu thống kê, nó phản ánh một cách tổng hợp đặc điểm mặt lượng trong mối quan hệ mật thiết với mặt chất của hiện tượng nghiên cứu trong điều kiện thời gian và không gian nhất định
Ví dụ: Trở lại Ví dụ nghiên cứu tình hình học tập của sinh viên sau một năm học, từ các đặc tính của mỗi đơn vị tổng thể đó, ta tính được các đặc tính của tổng thể: tuổi trung bình mỗi sinh viên trong nhóm, điểm thi trung bình từng môn học của nhóm sinh viên, đó là các chỉ tiêu thống kê
Chỉ tiêu nói lên một ý niệm bao trùm và khái quát về một tổng thể
Ví dụ 1: Thu nhập trung bình: cho biết thu nhập hàng tháng nói chung của toàn thể hộ gia đình
Ví dụ 2: Tính được B% chủ hộ là dân tộc kinh thì biết một khía cạnh về toàn bộ tổng thể chứ không phải về một hộ cụ thể nào
Chỉ tiêu thống kê chia 2 loại: