Theo The Saigon Times

Việt Nam có tiềm năng trở thành trung tâm sản xuất trong khu vực trong năm nay, đặc biệt là trong các lĩnh vực liên quan đến công nghệ, vì các công ty toàn cầu đang quan tâm đến việc mở rộng hoạt động tại Việt Nam.

Việt Nam nằm trong số các quốc gia thu hút nhiều FDI nhất trên toàn cầu

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam đạt gần 31,4 tỷ đô la trong 11 tháng đầu năm 2024, với FDI giải ngân ước tính khoảng 21,7 tỷ đô la, tăng 7,1% so với cùng kỳ năm 2023. Năm 2024 là năm thứ ba liên tiếp quốc gia này giải ngân hơn 20 tỷ đô la FDI. Việt Nam nằm trong số 15 quốc gia đang phát triển thu hút nhiều FDI nhất trên toàn cầu.

Tỉnh Bắc Ninh dẫn đầu cả nước với tổng vốn đầu tư đăng ký gần 5,04 tỷ đô la, chiếm 16% tổng vốn đầu tư cả nước, tăng hơn ba lần so với cùng kỳ năm 2023. Tỉnh ven biển Quảng Ninh đứng thứ hai với 2,29 tỷ đô la vốn đăng ký, tiếp theo là TP.HCM với 2,28 tỷ đô la, sau đó là Hải Phòng, Hà Nội và Bình Dương. Trong số 110 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam trong 11 tháng đầu năm, Singapore dẫn đầu với tổng vốn đầu tư gần 9,14 tỷ đô la, chiếm hơn 29% tổng vốn đầu tư, tăng 53,7% so với cùng kỳ năm 2023.

Xu hướng FDI năm 2025

Đầu tư vào các ngành có giá trị cao như điện tử, chất bán dẫn và công nghệ xanh dẫn đầu lượng FDI vào Việt Nam trong năm 2024 và có khả năng sẽ tiếp tục như vậy trong năm nay.

Gần đây, Chính phủ và nhà sản xuất chip hàng đầu của Mỹ NVIDIA đã ký thỏa thuận thành lập Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Việt Nam và Trung tâm Dữ liệu Trí tuệ nhân tạo (AI) tại Việt Nam. Đây là cột mốc lịch sử của đất nước, chuẩn bị để trở thành trung tâm nghiên cứu và phát triển AI hàng đầu châu Á và thứ ba trên toàn cầu, sau Hoa Kỳ và Đài Loan (Trung Quốc). Từ ngày 1 tháng 4 năm nay, Google Asia Pacific Pte. Ltd. có trụ sở tại Singapore sẽ chuyển giao quyền và nghĩa vụ của các đối tác quảng cáo tại Việt Nam cho Công ty TNHH Google Việt Nam, có trụ sở tại Thành phố Hồ Chí Minh, đánh dấu hoạt động chính thức đầu tiên tại Việt Nam. Trong cuộc gặp với Tổng Bí thư Tô Lâm tại New York vào ngày 25 tháng 9 năm 2024, Phó chủ tịch cấp cao phụ trách các vấn đề kinh doanh và chính phủ toàn cầu của SpaceX, Tim Hughes đã tiết lộ rằng nhà cung cấp tàu vũ trụ của Mỹ có kế hoạch đầu tư 1,5 tỷ đô la vào Việt Nam. Trump Organization cho biết sẽ đầu tư một khoản tiền tương tự vào tỉnh Hưng Yên. Vào tháng 11, Foxconn, một nhà cung cấp thiết bị điện tử cho Apple, đã công bố khoản đầu tư 80 triệu đô la vào sản xuất chip tại tỉnh Bắc Giang, nơi Meta của Mark Zuckerberg cũng có kế hoạch mở rộng sản xuất thiết bị thực tế ảo của mình.

Thay vì chỉ thu hút đầu tư vào hoạt động lắp ráp như những năm trước, Việt Nam đang nhanh chóng trở thành một phần quan trọng của thế giới công nghệ toàn cầu. Xu hướng này đang trở nên rõ ràng hơn với tiềm năng thay đổi chính sách đáng kể dưới thời tổng thống sắp tới của Donald Trump, có thể đẩy nhanh quá trình chuyển dịch sản xuất sang Việt Nam. Việt Nam có thể đạt được tăng trưởng bền vững và nhanh hơn, điều này sẽ làm giảm sự phụ thuộc vào lĩnh vực bất động sản.

Thận trọng với các khoản đầu tư 'trốn xuất xứ'

Trong khi thừa nhận những lợi ích của FDI gia tăng, các chuyên gia kinh tế cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải thận trọng đối với dòng vốn FDI từ Trung Quốc, khi chiến tranh thương mại Mỹ-Trung đang tiếp diễn. Mặc dù Trung Quốc đứng thứ ba về vốn đăng ký tại Việt Nam, nhưng lại có số lượng dự án mới được cấp phép cao nhất, chiếm 28,3% tổng số dự án. Điều này cho thấy sự gia tăng đáng kể các dự án thâm dụng vốn và quy mô nhỏ hơn, phản ánh chiến lược tận dụng sự gần gũi về mặt địa lý, chi phí lao động cạnh tranh và sự hội nhập của Trung Quốc vào chuỗi cung ứng toàn cầu thông qua thị trường Việt Nam.

Theo ông Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Chiến lược Thương hiệu và Năng lực Cạnh tranh (BCSI), Việt Nam càng hội nhập sâu vào thị trường toàn cầu thì áp lực kiện tụng phòng vệ thương mại càng lớn. "Chúng ta không nên đợi đến khi dòng vốn FDI từ Trung Quốc tăng mới cảnh báo về gian lận xuất xứ. Đây là vấn đề đã xảy ra từ năm 2018-19", ông nói. "Chúng ta cần có hành động nghiêm khắc chống lại tình trạng gian lận xuất xứ, lợi dụng Việt Nam làm điểm trung chuyển hàng hóa xuất khẩu sang nước thứ ba". Ông cho biết thêm, mặc dù các dự án FDI của Trung Quốc tại Việt Nam trong những năm gần đây có chất lượng cao hơn, nhưng xét đến rủi ro của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đang leo thang, rất có khả năng một số doanh nghiệp Trung Quốc sẽ sử dụng Việt Nam làm nơi sản xuất giai đoạn cuối để tránh thuế quan.

Do đó, theo ông Thành, cần cân nhắc hai vấn đề quan trọng khi thu hút FDI. Thứ nhất, các dự án có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường hoặc không đáp ứng các tiêu chuẩn về an toàn và môi trường phải dừng ngay từ đầu. Các địa phương cạnh tranh thu hút FDI cần thận trọng về yếu tố này. Thứ hai, cần xem xét kỹ lưỡng các dự án nhỏ hơn, vốn đầu tư ít hơn, chủ yếu là nhập khẩu và sản xuất đơn giản ở giai đoạn cuối để xuất khẩu. Các dự án này nhằm mục đích trốn tránh các quy tắc xuất xứ và do đó cần được thẩm định kỹ lưỡng. "Cần có biện pháp nghiêm khắc đối với các dự án này khi phát hiện gian lận xuất xứ", ông Thành cho biết.

ThS. Lê Thị Hoài Trinh – KTTC