Vượt lên trên những tiến bộ công nghệ do sự phổ biến của trí tuệ nhân tạo (AI) trong lĩnh vực tài chính mang lại là một vấn đề sâu sắc hơn: thành kiến trong các thuật toán AI. Mối lo ngại lớn ở đây là các thuật toán vận hành hệ thống AI chỉ vô tư trong giới hạn của dữ liệu mà chúng được huấn luyện. Nếu dữ liệu huấn luyện bị lệch hoặc không đại diện, AI có thể tạo ra các kết quả duy trì các thành kiến hiện hữu, dẫn đến những hành vi phân biệt đối xử trong quá trình ra quyết định. Các hệ thống phân bổ khoản vay, xác định mức phí bảo hiểm, hay chọn lựa cơ hội đầu tư có thể vô tình củng cố bất bình đẳng xã hội, làm suy yếu tinh thần công bằng và bình đẳng mà ngành tài chính vốn được cho là đang theo đuổi. Cần nhận thức rằng hậu quả đạo đức của sự thiên lệch không chỉ tồn tại ở cấp độ cơ học trong các tổ chức chính phủ hay tập đoàn. Nó thâm nhập vào tận gốc rễ của xã hội khi ảnh hưởng đến việc ai sẽ có cơ hội tài chính và ai thì không. Thực tế là, những thành kiến được tích hợp trong thuật toán AI có thể dẫn đến hậu quả thực tế, ảnh hưởng đến sinh kế cá nhân và sự ổn định tài chính của cả cộng đồng. Vì thế, các nhà phát triển và tổ chức cần triển khai quy trình kiểm tra nghiêm ngặt để đảm bảo các hệ thống AI được huấn luyện bằng bộ dữ liệu đa dạng, đại diện đúng cho xã hội hiện tại. Trong một thế giới mà dữ liệu là tối thượng, chúng ta phải luôn cảnh giác trước những rủi ro tiềm tàng của sự thiên lệch thuật toán. Hệ quả của thành kiến trong AI là rất sâu rộng, không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân và doanh nghiệp mà còn cả hệ thống tương tác kinh tế. Do đó, việc giải quyết vấn đề này đòi hỏi sự phối hợp từ nhiều bên liên quan thuộc các lĩnh vực khác nhau bao gồm giới học thuật, cơ quan quản lý và các tổ chức tài chính nhằm xây dựng môi trường thúc đẩy các thực hành lập trình mang tính đạo đức. Khung pháp lý và tuân thủ Trong bối cảnh các thách thức đạo đức như trên, nhu cầu cấp thiết về một khung pháp lý toàn diện để giám sát việc sử dụng AI trong tài chính đã xuất hiện. Khi ngành tài chính phát triển, các quy định điều chỉnh nó cũng phải tiến hóa theo đây là một nhiệm vụ không hề dễ dàng nếu xét đến tốc độ phát triển công nghệ hiện nay. Việc xây dựng các cơ chế tuân thủ vững chắc là điều tối quan trọng để đảm bảo lợi ích mà AI mang lại không phải trả giá bằng những tiêu chuẩn đạo đức. Các cơ quan quản lý không chỉ cần giải quyết các khía cạnh kỹ thuật của việc triển khai AI mà còn phải cân nhắc tác động của nó đến công bằng xã hội và quyền lợi người tiêu dùng. Các cơ quan quản lý tài chính trên toàn cầu đang vật lộn với sự phức tạp của công nghệ AI và các ứng dụng đa dạng của nó. Khi các yêu cầu tuân thủ thay đổi, các tổ chức phải thiết lập các thực hành minh bạch và có trách nhiệm, nhằm duy trì nguyên tắc công bằng đồng thời thúc đẩy đổi mới. Sự hợp tác giữa các nhà quản lý và công ty tài chính là cần thiết để xây dựng sự hiểu biết toàn diện về tiềm năng của AI cũng như hệ quả đạo đức của nó, bảo đảm rằng quy định được phát triển song hành với tiến bộ công nghệ. Ngành tài chính cần đón nhận các khung pháp lý tạo điều kiện cho đổi mới thông qua sự hướng dẫn thay vì cản trở. Những quy định dựa trên nền tảng đạo đức có thể trao quyền cho các tổ chức tận dụng AI một cách có trách nhiệm, thúc đẩy sự hòa nhập tài chính và bảo vệ người tiêu dùng. Khi bước vào kỷ nguyên thống trị của trí tuệ nhân tạo, một cách tiếp cận thực tế từ phía các cơ quan quản lý cân bằng giữa đổi mới và giám sát sẽ là yếu tố then chốt để xây dựng hệ sinh thái tài chính kiên cường. Tương lai của tiền tệ và AI Không chỉ lĩnh vực tài chính đang thay đổi nhanh chóng do những tiến bộ công nghệ, mà sự tương tác giữa trí tuệ nhân tạo và tiền tệ số còn hứa hẹn sẽ tái định hình cách chúng ta hiểu về động lực kinh tế. Khi chúng ta tiến sâu hơn vào kỷ nguyên tài chính số, điều quan trọng là phải cân nhắc cách các loại tiền tệ mới sẽ làm thay đổi các giao dịch, đầu tư và thậm chí là khái niệm về giá trị. Xu hướng phát triển của tiền tệ số cho thấy chúng sẽ ngày càng trở nên phổ biến trong các tương tác tài chính hàng ngày, không chỉ mang lại sự tiện lợi mà còn nâng cao tính bảo mật và hiệu quả. Việc tích hợp các hệ thống tài chính phi tập trung (DeFi) mở ra một viễn cảnh nơi các giao dịch ngang hàng có thể loại bỏ sự cần thiết của ngân hàng truyền thống, đưa đến một sự chuyển dịch mô hình trong việc kiểm soát và quản lý tài sản. Trong số hàng loạt loại tiền mã hóa đang lưu hành, hầu hết các chuyên gia đều cho rằng chúng ta chỉ mới ở giai đoạn khởi đầu của một cuộc chuyển đổi lớn hơn. Dự báo về tiền tệ số cho thấy khả năng sẽ có sự kết hợp giữa các loại tiền tệ kỹ thuật số do nhà nước phát hành và các đồng tiền phi tập trung như Bitcoin và Ethereum. Các ngân hàng trung ương trên toàn thế giới đang nghiên cứu việc phát hành Tiền kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương (CBDC), điều này có thể làm tăng tính hợp pháp của tiền kỹ thuật số bằng cách gắn nó với niềm tin vào các thể chế nhà nước. Điều này không chỉ mở ra cơ hội cho sự hòa nhập tài chính rộng rãi hơn mà còn cho phép sử dụng tiền lập trình nơi các giao dịch được thực hiện tự động theo điều kiện định sẵn từ đó cách mạng hóa cách tiếp cận truyền thống đối với hợp đồng và thanh toán. Khi công nghệ thâm nhập vào tài chính, tác động của nó không chỉ dừng ở các giao dịch tiền tệ. Ngành tài chính đang đứng trước ngưỡng cửa của một thời kỳ phục hưng kỹ thuật số, nơi tài sản, nợ và đầu tư có thể được phân tích theo thời gian thực thông qua các thuật toán dự đoán được điều khiển bởi AI. Trong bối cảnh này, giá trị của tiền có thể chuyển dịch từ một công cụ đo lường sự giàu có bảo thủ sang một công cụ năng động, có thể thích ứng với biến động thị trường và hành vi người tiêu dùng trong thời gian thực. Việc tích hợp hợp đồng thông minh cùng với phân tích AI có thể mang lại hiệu quả chưa từng có trong các hoạt động tài chính, làm thay đổi hoàn toàn mối quan hệ giữa con người và tiền bạc. Lê Phúc Minh Chuyên