Nắm trong tay một lượng lớn nợ xấu thế chấp bằng bất động sản, 4 ngân hàng lớn nhất Việt Nam đang khẩn trương thu hồi nợ nhưng công việc vẫn gặp nhiều khó khăn do thị trường bất động sản chững lại.

Theo báo cáo tài chính hợp nhất năm 2022 đã kiểm toán của 4 ngân hàng Vietcombank, VietinBank, BIDV và Agribank, giá trị tài sản đảm bảo cho các khoản vay tại các ngân hàng đều vượt quá 2 triệu tỷ đồng (85,31 tỷ USD) mỗi ngân hàng. Dẫn đầu là Agribank với 2,53 triệu tỷ đồng, tiếp theo là VietinBank với 2,5 triệu tỷ đồng, BIDV với 2,46 triệu tỷ đồng và Vietcombank với 2,1 triệu tỷ đồng.

Trong tài sản đảm bảo, bất động sản vẫn chiếm đa số. Đặc biệt tại Agribank, tài sản đảm bảo là bất động sản đạt gần 2,29 triệu tỷ đồng, chiếm khoảng 91% tổng tài sản đảm bảo và tăng 13% so với cuối năm 2021. Tỷ lệ bất động sản trong tổng tài sản đảm bảo tại 3 ngân hàng còn lại cũng dao động ở mức cao, từ 68-74%.

Bất động sản luôn là tài sản được ưu tiên để đảm bảo khoản vay tại các ngân hàng. Theo tính toán của nhà cung cấp dịch vụ dữ liệu tài chính FiinGroup, có tới 70% tài sản đảm bảo cho các khoản vay trong hệ thống ngân hàng Việt Nam hiện nay là bất động sản. Giá trị tài sản đảm bảo là bất động sản trong ngành ngân hàng lên tới 16-17 triệu tỷ đồng.

Tài sản đảm bảo của ngân hàng hiện nay rất đa dạng, từ bất động sản đến ô tô, xe máy, du thuyền, tiền gửi. Tuy nhiên, do phần lớn người Việt Nam thường quan niệm bất động sản là tài sản luôn giữ giá và có thể tăng trong tương lai nên tài sản chính và phổ biến nhất được dùng để đảm bảo khoản vay là bất động sản. Các ngân hàng thường ưu tiên bất động sản làm tài sản thế chấp vì dễ định giá và giám sát các khoản thế chấp trong và sau khi giải ngân khoản vay vì tài sản này không thể di chuyển. 

Ngoài ra, tính thanh khoản của bất động sản luôn tốt hơn so với các loại hàng hóa khác nên việc thu hồi nợ thông qua xử lý tài sản đảm bảo dễ dàng hơn. Tuy nhiên, do thị trường bất động sản đang chững lại, các ngân hàng dù bán tháo nhiều cũng không dễ bán nợ xấu thế chấp bằng bất động sản để thu hồi nợ.

Chẳng hạn, khoản nợ của Công ty cổ phần Giấy BBP tại VietinBank đã được rao bán lần thứ 18. Khoản nợ có giá trị tạm tính đến ngày 30/6/2022 là 389,2 tỷ đồng nhưng ngân hàng vẫn chưa tìm được người mua dù giá khởi điểm mà VietinBank công bố tại phiên đấu giá gần nhất mới đây của khoản nợ chỉ chưa đến 65 tỷ đồng.

Trong bối cảnh thị trường bất động sản và trái phiếu doanh nghiệp kém sôi động hơn trước, các chuyên gia cho rằng việc nắm giữ bất động sản làm tài sản đảm bảo sẽ mang lại nhiều rủi ro cho ngân hàng.

Theo FiinGroup, hệ thống ngân hàng đang đối mặt với rủi ro nợ xấu tiềm ẩn từ danh mục tín dụng bất động sản khi việc bán bất động sản thế chấp gặp khó khăn do thị trường bất động sản chững lại.

Các chuyên gia cho rằng sẽ khó tìm được nhà đầu tư đủ tiềm lực tài chính để mua lại các khoản nợ lớn. Đồng thời, vẫn còn vướng mắc về thủ tục pháp lý trong xử lý tài sản đảm bảo như bất động sản..

ThS. Lê Thị Hoài Trinh – KTTC